8 i 9 marca obserwowaliśmy efekt znacznego spiętrzenia wód w wyniku długotrwałego działania wiatru z kierunków S-SW o sile 9 -10°B, znacznie wzbierającego wody Vestfjorden, czyli akwenu między Lofotami, a wybrzeżem Salten do Ofoten. Dodatkowo owo zjawisko powiększał równoczesny, długotrwały w tym rejonie, spadek ciśnienia atmosferycznego poniżej 980hPa.
8 marca wieczorna niska woda (LW) wg wyliczeń miała osiągnąć 59cm powyżej zerowego poziomu morza (powyżej zera mapy*). Trwał pływ pośredni po syzygii w nowiu. Rosnące szybko spiętrzenie sztormowe wody, w momencie LW, osiągnęło +61cm (wartości poprawki wezbraniowej). Rzeczywista wysokość wieczornej LW = 120cm! Z punktu widzenia nawigacyjnego i hydrologicznego zjawisko nie było groźne.
9 marca poranna HW miała następujące składowe: 279cm to poziom wyliczony, +69cm z wezbrania - nadal rosnącego, to razem sprawiło 348cm wysokości obserwowanej wody podczas kulminacji przypływu. W wyniku działania sztormu pływ pośredni, wartościowo, zamienił się w znaczny pływ syzygijny. Hydrologicznie zjawisko było mało groźne. Co innego gdyby nastąpiło to w trakcie pływu syzygijnego.
Innym ciekawym efektem zaobserwowanym po wyliczonym momencie HW było to, że efekt opadania wody po przypływie był powolniejszy od dalszego narastania wezbrania sztormowego – trwała kulminacja zimowej nawałnicy (11°B). W efekcie najwyższy poziom wody był ~30 min później od momentu astronomicznego HW i wyniósł 349 cm a czas wysokiej wody trwał prawie 40 minut. Wezbranie osiągnęło maksymalną wartość aż 79 cm i było to 1h po HW.
Te precyzyjne dane i możliwość weryfikacji na bieżąco obserwowanych zjawisk pływowych umożliwia serwis internetowy http://vannstand.no/index.php/nb/english oraz bliskie sąsiedztwo stacji pomiarowej w Kabelvag (15Mm od Risvaer). Serwis co 20 minut aktualizuje wartość obserwowanego poziomu wody. Zamieszczone poniżej wykresy przedstawiają dla 8 i 9 marca krzywe obserwowanego poziomu wody, przewidywanego (wyliczonego) poziomu i zmianę efektu wezbraniowego wód. Pomarańczowa krzywa przedstawiająca wezbranie sztormowe, po kulminacji, ma gwałtowne obniżenie, to efekt nagłego osłabienia sztormu - prędkość wiatru szybko zmalała z ponad 25 do ~12m/s, i równoczesnego odpływu.
Nasze bieżące zainteresowanie stanem pływu podczas zimowania na Risvaer jest spowodowane nie tylko fascynacją tym zjawiskiem, obcym dla naszego Szorstkiego Morza, ale też ograniczoną głębokością w miejscu cumowania FRI i na mapach przedstawianego jako… granica osuchu!
Graniczną wartością niskiej wody w miejscu cumowania dla FRI – zapewniającą pływalność, jest poziom 10cm powyżej zera mapy. Ta wartość uwzględnia efekt zmniejszania się głębokości przy pływającym pomoście, w wyniku jego ściągania do brzegu przez pochylający się znacznie trap. Jest to istotna rzecz przy kontrolowaniu zapasu wody pod stępką, podczas cumowania w płytkowodnych portach.
Przy dalszym, poniżej 10cm, odpływie wód w naszym obecnym „porcie macierzystym”, FRI osiada kilem na piaszczystym dnie cieśniny między wyspami. Poziom -20 cm, czyli brak 30cm pod kilem jest dla stateczności FRI jeszcze dopuszczalny przy znośnej pogodzie. Większy ubytek wody staje się groźny dla znacznie przechylającego się jachtu i pływającego pomostu, do którego zacumowana jest FRI.
13 sierpnia 2010 zabrakło sporo wody pod kilem. Przegłębiony dziób zapewniał jeszcze stateczność
To ograniczenie wyjaśnia nasze ciągłe i uważne obserwowanie zjawisk pływowych – zwłaszcza podczas syzygii i znacznych obniżeń poziomu wód, przy długotrwałych wiatrach z sektora N-E. Obserwowaliśmy już obniżenia poziomu wody o prawie 40 cm. Dotychczas były 4 okresy osiadania FRI na dnie:
| data | przewidywany poziom LW | wpływ wiatru | obserwowany poziom LW | deficyt wody pod kilem |
|---|---|---|---|---|
| 12 sierpnia 2010 | 1 cm | -16 cm | -15 cm | -25 cm |
| 13 sierpnia 2010 | 5 cm | -24 cm | -19 cm | -29 cm** |
| 19 luty 2011 | 14 cm | -27 cm | -13 cm | -23 cm |
| 20 luty 2011 | 12 cm | -28 cm | -16 cm | -26 cm |
| 21 luty 2011 | 21 cm | -25 cm | -4 cm | -14 cm |
| 19 marca 2011 | 11 cm | -19 cm | -8 cm | -18 cm |
| 20 marca 2011 | 2 cm | 10 cm*** | 12 cm | zachowana pływalność |
| 21 marca 2011 | 4 cm | 34 cm*** | 38 cm | zapas 28 cm |
| 17 kwietnia 2011 | 9 cm | 11 cm | 20 cm | zapas 10 cm |
| 18 kwietnia 2011 | 5 cm | -23 cm | -18 cm | -28 cm |
| 19.04.2011 ~h08 | 21 cm | -13 cm | 8 cm | -2 cm |
| 19.04.2011 ~h20 | 11 cm | -4 cm | 7 cm | -3 cm |
ws
*wyjaśnienie dla zainteresowanych
lub przypomnienie dla wtajemniczonych.
Zero mapy lub inaczej zerowy poziom morza, w przypadku norweskich pomocy
nawigacyjnych, to najniższy wyliczony astronomiczny poziom pływu (LAT).
Jest to ekstremalna syzygia, tuż po pełni lub tuż po nowiu, gdy wektory sił
pływowych od Słońca i Księżyca są równoległe (prawie), dodatkowo wzmocniona
efektami najmniejszej odległości Ziemi od Słońca i Księżyca od Ziemi (to są
okresy największych sił pływowych).
** w „Tramwaj to pojazd szynowy nie poruszający się po wodzie” piszę o brakujących 35-ciu cm. Ta rozbieżność wynika ze zmiany ustawienia pomostu pływającego – latem był urwany jeden z odciągów.
*** efekt kilkugodzinnego sztormowego wiatru o sile 8-10°B